Python Liste / Dizi(Array) Kullanımı ve Metotları

Merhaba. Bu içerikte sizlere python liste-dizi kullanımından bahsedeceğim. Kısaca bahsetmek gerekirse değişkenler içerisinde bir veri barındırırken liste-dizi değişkenleri içerisinde birden fazla veri-bilgi barındırabilmektedir. Aşağıdaki örnekte meyveler adında bir değişken içerisinde birden fazla meyve adı tutan bir dizi-liste örneği görmektesiniz.

ÖRNEK – 1

meyveler = ["elma","armut","şeftali","karpuz"]
print(meyveler)

ÇIKTI

['elma', 'armut', 'şeftali', 'karpuz']

Yukarıdaki örnekte bir dizi-liste değişkeni oluşturuldu ve içerisine meyve bilgileri aktarıldı. Dikkat ettiyseniz verileri oluştururken köşeli parantez “[ ]” ve her bir veriyi ayırmak için virgül “,” kullanıldı. Metinsel bilgileri çift tırnaklar arasında, sayısal bilgileri de çift tırnaklar olmadan liste içerisine atamayı unutmayın.

ÖRNEK – 2

Metinsel veriler barındıran dizi-listeler olacağı gibi sayısal veya karışık dizi-listeler de olabilir.

meyveler = ["elma","armut","şeftali","karpuz"]
sayilar = [5,35,20,1923,19,571]
liste = ["ahmet",20,14.3,"1905","yusuf123"]

print(meyveler)
print(sayilar)
print(liste)

ÇIKTI

['elma', 'armut', 'şeftali', 'karpuz']
[5, 35, 20, 1923, 19, 571]
['ahmet', 20, 14.3, '1905', 'yusuf123']

LİSTEDEKİ ELEMANLARI SEÇME

Liste içerisindeki istenilen elemanı seçmek için index numarası kullanılmaktadır. Yazılımda verileri işaretlemek ve sıralamak için index kullanılır. index numarası 0’dan başlar ve liste içerisindeki ilk elemanın index numarası 0’dır.

ÖRNEK-3

meyveler = ["elma","armut","şeftali","karpuz"]
print(meyveler[0])

ÇIKTI

elma

Yukarıdaki örnekte meyveler listesi içerisinde 0. indexli elemanı ekrana yazdırmasını istedik. Bu nedenle ekrana elma çıktısı verildi.

ÖRNEK-4

meyveler = ["elma","armut","şeftali","karpuz"]
print(meyveler[3])

ÇIKTI

karpuz

0. index (elma) , 1. index (armut) , 2. index (“şeftali”) 3. index (karpuz)

ÖRNEK-5

isimler = ["Ahmet","Ayşe","Veli","Zeynep","Emir Kaan","Fatma","Deniz"]
yer = ["okula","eve","sinemaya","maça","sınava","kantine","seyahate"]
fiil = ["gitti.","geldi.","vardı.","baktı.","doğru koştu.","doğru yöneldi.","gitmek istemedi.","gitmek istedi"]

print(isimler[0],yer[3],fiil[6])

ÇIKTI

Ahmet maça gitmek istemedi.

#random dosyası dahil edildi.(zorunlu)
import random

listem = ["x",1,"y",10,"z",19]

#listem adlı dizi içerisinden rastgele eleman seçer
#seçilen elemanı sec adlı değişkene atar.
sec = random.choice(listem)

print("Seçilen",sec)

Seçilen 19

FOR DÖNGÜSÜ İLE LİSTEDEKİ TÜM ELEMANLARI YAZDIRMA

Liste içerisinde çok fazla eleman(bilgiler) bulunabilir. Bunları tek tek kontrol etmek veya kullanıcıya göstermek isteyebiliriz. Bunun için de döngüler kullanırız. Bu örnekte for döngüsü ile liste içerisindeki elemanları nasıl ekrana yazdırabileceğinizi göstereceğim.

ÖRNEK – 7

isimler = ["ahmet","mehmet","ayşe","zeynep","ali","yusuf"]

for i in isimler:
    print(i)

ÇIKTI

ahmet
mehmet
ayşe
zeynep
ali
yusuf

Yukarıdaki örnekte liste içerisindeki bilgileri tek tek çekip ekrana yazdırdık.

Şimdi de isimler listesi içerisinde ismi “ayşe” olan kaydı arayalım.

ÖRNEK-8

isimler = ["ahmet","mehmet","ayşe","zeynep","ali","yusuf"]

for i in isimler:
    if i == "ayşe":
        print("Listede ayşe adlı kayıt bulunmaktadır.")
        break

ÇIKTI

Listede ayşe adlı kayıt bulunmaktadır.

UYGULAMA 1

Kullanıcıdan alınan bilginin listede kaç adet bulunduğunu hesaplayan program

#İsimler adlı bir liste-dizi oluşturuldu.
isimler = ["ahmet","mehmet","ayşe","zeynep","ali","yusuf"]

#Kullanıcıdan bir isim girmesi istenildi.
#lower() fonksiyonu inputtan alınan kelimeyi küçük harflere çevirir.
aranan_isim = input("Aradığınız ismi giriniz:").lower()

#kayıt sayısını sayacak bir sayac adlı değişken oluşturuldu.
sayac = 0

#Tüm listedeki elemanları okuyabilmek için for döngüsü kuruldu.
for i in isimler:
    #Eğer listedeki bilgi ile inputtan gelen bilgi aynı ise 
    if i == aranan_isim:
        #sayac değişkenini 1 arttır.
        sayac+=1

#Eğer sayac değişkeni 0'dan büyükse aranan kayıt bulunmuştur demektir.
#Eğer sayac 0 dan büyük değilse kayıt bulunamamış demektir.
if sayac > 0:
    print(aranan_isim,"listede",sayac,"adet bulunmaktadır.")
else:
    print("Listede",aranan_isim,"adlı bir kayıt yok.")
        

ÇIKTI

Aradığınız ismi giriniz:YUSUF
yusuf listede 1 adet bulunmaktadır.

LİSTEYE (DİZİYE) ELEMAN (YENİ BİLGİ) EKLEME

append( ) Fonksiyonu

Bazı durumlarda varolan diziye (listeye) ya da boş olan diziye yeni kayıtlar eklememiz gerekebilir. Bu durumlarda listeye kayıt ekleme fonksiyonlarını (metotlarını) kullanmamız gerekir. Örneğin bir okulda öğrenci kaydı her yıl değişmektedir. Gelen her kaydı var olan listeye (diziye) eklemek gerekecektir. Bu ve bu gibi durumlarda append( ) fonksiyonunu kullanmamız gerekecektir.

ÖRNEK KULLANIM

students = ["michael","david","jack","emily"]

students.append("emma")

print(students)

ÇIKTI

['michael', 'david', 'jack', 'emily', 'emma']

Yukarıdaki örnekte students adlı dizi değişkenine belirli öğrenci isimleri atandı. Ardından append( ) fonksiyonu ile var olan listeye emma adlı öğrenci de eklendi. En sonda güncel olan students dizisi yazdırıldı.

ÖRNEK UYGULAMA : Kullanıcıdan alınan bilgileri listeye ekleyen program

#boş bir liste oluşturur.
listem = []

#başlangıçta listenin boş olduğunu gösterir.
print("Başlangıçta Liste",listem)

#sürekli tekrarla
while True:
    #listeye eklenecek bilgiyi ister.
    yeni = input("Listeye eklenecek şeyleri yazın:")

    #listeye inputtan alınan bilgiyi ekler.
    listem.append(yeni)

    #işlem devam edilsin mi?
    cevap = input("Devam edilsin mi?(e/h):")

    #eğer verilen cevap "h" ise döngüden çıkar.
    if cevap == "h":
        break

#Listenin en son güncellenmiş halini gösterir.
print("Listenin Son Hali",listem)

ÇIKTI

Başlangıçta Liste []
Listeye eklenecek şeyleri yazın:elma
Devam edilsin mi?(e/h):e
Listeye eklenecek şeyleri yazın:armut
Devam edilsin mi?(e/h):e
Listeye eklenecek şeyleri yazın:muz
Devam edilsin mi?(e/h):h
Listenin Son Hali ['elma', 'armut', 'muz']

LİSTEDEN ELEMAN SİLME

Eleman adına göre silme işlemi – remove( ) fonksiyonu kullanımı

Varsayılan listeden “armut” elemanını silen kod örneği

listem = ["elma","armut","kavun","kivi"]

listem.remove("armut")

print(listem)

ÇIKTI

['elma', 'kavun', 'kivi']

Index numarasına göre eleman silme işlemi – pop( ) fonksiyonu kullanımı

Listedeki ilk elemanı (0. index) silen kod örneği

listem = ["elma","armut","kavun","kivi"]

listem.pop(0)

print(listem)

ÇIKTI

['armut', 'kavun', 'kivi']

Eğer pop( ) fonksiyonu içerisine index numarası verilmezse listedeki son eleman silinir.

listem = ["elma","armut","kavun","kivi"]

listem.pop()

print(listem)

ÇIKTI

['elma', 'armut', 'kavun']

Liste Elemanlarını Sıralama

Liste elemanlarını sıralamak için sort() metodu kullanılır. sort( ) fonksiyonu olduğu gibi yazıldığında sayıları küçükten büyüğe, alfabetik olarak da a dan z ye doğru sıralar.

numbers = [1, 10, 5, 16, 4, 9, 10]
letters = ['a', 'g', 's', 'b', 'y', 'a', 's']

numbers.sort()  # sayısal büyüklük olarak küçükten büyüğe sıralanır.
letters.sort()  # alfabetik olarak a-z' e doğru sıralanır.

print(numbers)
print(letters)

ÇIKTI

[1, 4, 5, 9, 10, 10, 16]
['a', 'a', 'b', 'g', 's', 's', 'y']

Liste elemanlarını tersten sıralamak için de sort(reverse=True) fonksiyonu kullanılır.

numbers = [1, 15, 5]
letters = ['b', 'h', 'z']

numbers.sort(reverse=True)  # [5, 10, 1]
letters.sort(reverse=True)  # ['s', 'g', 'a']

print(numbers)
print(letters)

ÇIKTI

[15, 5, 1]
['z', 'h', 'b']